Saroglitazar vs simvastatyna w leczeniu MetALD – nowe perspektywy terapeutyczne

Czy saroglitazar to nowy gracz w walce z MetALD?

Saroglitazar wykazuje większą skuteczność niż simvastatyna w leczeniu pacjentów z metabolicznym i alkoholowym uszkodzeniem wątroby (MetALD) – wynika z retrospektywnego badania jednoośrodkowego, które objęło 102 pacjentów płci męskiej ze średnią wieku 42,1 lat i średnim BMI 25,8 kg/m². Wszyscy uczestnicy spełniali kryteria diagnostyczne MetALD, czyli steatozy wątroby współistniejącej z czynnikami kardiometabolicznymi przy umiarkowanym spożyciu alkoholu (średnio 291,2 ± 71 g/tydzień), ze średnim czasem trwania spożywania alkoholu wynoszącym 16,5 ± 7,3 lat.

W badaniu 57 pacjentów otrzymywało saroglitazar w dawce 4 mg/dobę, a 45 pacjentów przyjmowało simvastatynę (41 osób po 10 mg/dobę, 4 osoby po 20 mg/dobę) przez okres sześciu miesięcy. Wyjściowo grupy nie różniły się istotnie pod względem parametrów demograficznych, biochemicznych ani elastograficznych. Około 45% uczestników wykazywało wartości sztywności wątroby (LSM) powyżej 10 kPa, co wskazuje na zaawansowane włóknienie wątroby. Mediana wyjściowa CAP wynosiła 287,5 dB/m (zakres: 170-400), a mediana LSM 9,1 kPa (zakres: 4-30).

Jak wpływa saroglitazar na wyniki wątroby i kontrolę glikemii?

Głównym celem badania była ocena wpływu obu leków na parametr kontrolowanej atenuacji (CAP) odzwierciedlający stłuszczenie wątroby oraz pomiar sztywności wątroby (LSM) przy użyciu elastografii przejściowej (FibroScan®). Analiza wyników wykazała, że saroglitazar skuteczniej redukował wartość CAP w porównaniu z simvastatyną (-40 vs -33 dB/m), choć różnica ta nie osiągnęła istotności statystycznej (p=0,08). Co istotne, saroglitazar znacząco przewyższał simvastatynę w zmniejszaniu sztywności wątroby (-1,9 vs -0,8 kPa; p=0,01), co sugeruje jego potencjalnie korzystniejszy wpływ na włóknienie wątroby.

Saroglitazar wykazał również wyraźną przewagę w zakresie kontroli glikemii, prowadząc do większej redukcji poziomów hemoglobiny glikowanej (HbA1c) w porównaniu z simvastatyną (-0,1% vs 0%; p=0,02). Jest to zgodne z mechanizmem działania saroglitazaru jako dualnego agonisty receptorów PPAR-α/γ, który wpływa zarówno na metabolizm lipidów, jak i glukozy. Natomiast w przypadku profilu lipidowego, w tym stężenia cholesterolu całkowitego, LDL, HDL i trójglicerydów, oba leki wykazały porównywalne działanie. Warto zauważyć, że oceny profilu lipidowego były dostępne dla 34 pacjentów w grupie saroglitazaru i 22 pacjentów w grupie simvastatyny, a pomiary HbA1c dla 33 pacjentów w grupie saroglitazaru i 21 w grupie simvastatyny.

Czy zmiany w markerach potwierdzają przewagę terapeutyczną?

Nie zaobserwowano istotnych różnic między grupami w zakresie zmian w skali Fib-4, która jest nieinwazyjnym markerem włóknienia wątroby. W grupie saroglitazaru mediana zmiany Fib-4 wynosiła -0,54 (zakres: -9,04 do 2,95), a w grupie simvastatyny 0,5 (zakres: -4,07 do 1,36), przy p=0,35. Oceny zmian w skali Fib-4 dokonano u 41 pacjentów w grupie saroglitazaru i 23 w grupie simvastatyny.

Oba leki były dobrze tolerowane, choć u dwóch pacjentów przyjmujących saroglitazar odnotowano łagodne działania niepożądane w postaci zmęczenia, świądu i dyskomfortu brzusznego. W grupie simvastatyny nie zgłoszono żadnych działań niepożądanych. Co istotne, żaden z pacjentów nie przerwał leczenia z powodu działań niepożądanych.

Jakie strategie terapeutyczne wybierać w praktyce klinicznej?

Wyniki badania sugerują, że saroglitazar może być bardziej odpowiednim wyborem terapeutycznym dla pacjentów z MetALD, szczególnie tych z zaburzeniami glikemicznymi, ze względu na jego korzystny wpływ na stłuszczenie wątroby, sztywność wątroby i kontrolę glikemii. Jednak należy zauważyć, że sześciomiesięczny okres obserwacji może być niewystarczający do pełnej oceny potencjału obu leków w odwracaniu włóknienia wątroby.

W praktyce klinicznej saroglitazar jest zwykle przepisywany pacjentom z cukrzycą i dyslipidemią, podczas gdy simvastatyna jest preferowana u osób z objawami nadciśnienia wrotnego, choć w omawianym badaniu nie stosowano predefiniowanych kryteriów wyboru leku. Współistnienie dysfunkcji metabolicznej u pacjentów z zaburzeniami związanymi z alkoholem wiąże się z podwyższonym ryzykiem włóknienia, a ciągłe spożywanie alkoholu dodatkowo przyspiesza progresję włóknienia, co może tłumaczyć ograniczoną skuteczność obu leków w całkowitym odwróceniu zmian fibrotycznych.

Jakie ograniczenia mają badania retrospektywne i co dalej?

Badanie ma pewne ograniczenia, w tym retrospektywny charakter, stosunkowo małą liczebność próby oraz krótki okres obserwacji. Dodatkowo, nie uwzględniono wpływu czynników stylu życia, takich jak dieta i aktywność fizyczna, które mogą wpływać na wyniki metaboliczne i utratę masy ciała.

Autorzy podkreślają potrzebę przeprowadzenia prospektywnych, randomizowanych badań z większymi kohortami i dłuższym okresem obserwacji w celu potwierdzenia uzyskanych wyników. Przyszłe badania powinny również ocenić optymalne strategie dawkowania oraz zbadać łączne efekty farmakoterapii i modyfikacji stylu życia na spożycie alkoholu, zdrowie wątroby i wyniki kardiometaboliczne u pacjentów z MetALD.

Podsumowanie

Retrospektywne badanie jednoośrodkowe przeprowadzone na grupie 102 mężczyzn ze średnią wieku 42,1 lat wykazało większą skuteczność saroglitazaru w porównaniu z simvastatyną w leczeniu metabolicznego i alkoholowego uszkodzenia wątroby (MetALD). Saroglitazar w dawce 4 mg/dobę skuteczniej redukował sztywność wątroby (-1,9 vs -0,8 kPa) oraz wykazał lepszą kontrolę glikemii poprzez większą redukcję poziomów hemoglobiny glikowanej. W zakresie profilu lipidowego oba leki działały porównywalnie. Terapia była dobrze tolerowana, z niewielką liczbą łagodnych działań niepożądanych w grupie saroglitazaru. Wyniki sugerują, że saroglitazar może być preferowanym wyborem dla pacjentów z MetALD, szczególnie przy współistniejących zaburzeniach glikemicznych, jednak konieczne są dalsze prospektywne badania z większą grupą pacjentów i dłuższym okresem obserwacji.